Donald Trump’ın bu hafta gerçekleşen ABD seçimlerini kazanmasıyla birlikte hem Amerikalılar hem de dünyanın geri kalanı için yeni bir döneme girdiğimizden <a fr-original-style="" href="https://www.nbcnews.com/news/world/trump-election-victory-global-reactions-allies-israel-europe-rcna178902" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kimsenin şüphesi yok</a>. Bir önceki başkanlığına göre daha tecrübeli ve hazırlıklı olan Trump’ın hemen her alanda büyük bir etkisi olacağı kesin. Böyle bir durumda özellikle teknoloji ve medya dünyası için olası senaryolara bakmakta fayda var.Teknoloji sektörü, özellikle de Silikon Vadisi’nin önemli bir kesimi, Trump’ın kazanmasına sevinmiş gibi <a fr-original-style="" href="https://www.theverge.com/2024/11/6/24289649/big-tech-leaders-donald-trump-presidential-election" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">görünüyor</a>. Burada beklentileri yeni gelecek yönetimin regülasyonları ve tekelleşme karşıtı mücadeleyi durduracağını ve onlara istediklerini yapabilecekleri bir alan vereceğini <a fr-original-style="" href="https://www.theguardian.com/technology/2024/nov/08/what-a-second-trump-presidency-means-for-big-us-tech-firms" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">düşünmeleri</a>. Bunun gerçekleşmesi her ne kadar bu şirketlerin yöneticileri için <a fr-original-style="" href="https://www.techdirt.com/2024/11/08/warner-bros-ceo-zaslav-sees-big-opportunity-for-more-pointless-media-consolidation-under-trump-2-0/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">güzel haber gibi görünse de</a> bu şirketlerin denetimsizliği ile hepsinin bizler açısından daha kötüye gittiği, Cory Doctorow’un deyimiyle <a fr-original-style="" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Enshittification" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">“enshittification”</a>ın hızla kontrolden çıktığı bir ortama doğru ilerleyebiliriz.Trump’ın diğer ülkelerle ticari savaşlara girme isteği hem ABD’de hem de dünyanın geri kalanında teknoloji sektörünün işlerini yapmasını zorlaştırabilir. Bu çekişmenin bir gümrük vergisi savaşına dönüşmesi ise her teknolojinin daha da pahalılaştığı bir ortam yaratabilir. Üstelik ülkeler arasındaki bu çekişme dünyanın geri kalanında da teknolojiye karşı daha korumacı politikaların yaygınlaşmasına neden olacaktır.Ayrıca iklim krizi ve bu alandaki teknolojilerin de Trump’dan ciddi bir darbe alma <a fr-original-style="" href="https://www.theverge.com/2024/11/6/24289494/trump-election-electric-vehicle-tax-credit-tesla-elon-musk" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">ihtimali var</a>. İklim krizini önemsemeyen ve bu konudaki destekleri ve düzenlemeleri geri çekmeyi planlayan Trump hem bu alandaki teknolojik gelişmelerin duraksamasına hem de “ABD umursamıyorsa biz de umursamayız” diyecek ülkeler yüzünden gezegen olarak daha tehlikeli bir noktaya gitmemize neden olabilir.Diğer yandan Trump’ın dünyadaki birçok sağcı lider gibi medyayı kontrol altına alma ve kendi keyfine göre şekillendirme niyetinde olduğunu herkes biliyor. Bunu siyasi kariyerinin her aşamasında denedi ve başkanlığa geri döndüğünde de denemeye devam edecek. Her ne kadar ABD yasaları medyayı bu tür saldırılara karşı koruma konusunda daha güçlü olsa da hem tecrübesiyle hem de meclislerde de partisinin çoğunluğu yakalamasıyla bu dört yılda daha agresif olacağından <a fr-original-style="" href="https://dicktofel.substack.com/p/what-the-election-means-for-journalism" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">şüphe yok</a>.Bunun ABD içerisinde çok ciddi etkileri olacağı kaçınılmaz. Bir kesim 2016–2020 dönemi gibi gazeteciliğe ilginin ve desteğin artacağını <a fr-original-style="" href="https://www.nytimes.com/2024/11/06/business/media/trump-newspapers-cable-news-audience.html" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: currentcolor; cursor: pointer; transition: color 0.3s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">düşünüyor</a> ancak saldırıların seviyesine göre bu desteğin Amerikan gazeteciliğini ve medyasını korumaya yetmediği bir durum da görülebilir.Fakat bu yaklaşım dünyanın geri kalanını da etkileyecektir. ABD’nin de medyayı susturmaya ve şekillendirmeye çalışan bir yönetiminin olması dünyanın geri kalanındaki liderlerin de daha rahat davranmasına ve basın üzerindeki baskının küresel çapta normalleşmesine neden olabilir. Böyle bir dalganın sonuçlarının nereye varacağını tahmin etmek çok da güç değil.Özetle, önümüzde ilginç bir dört yıl var. Trump’ın ABD’de yaptıklarının bizi ne kadar etkileyeceğini kestirmek güç ama hiç etkilemeyeceğini söylemek imkansız. Hem doğrudan etkilerle hem de verdiği ilhamla Donald Trump önümüzdeki dört yıl boyunca tüm dünyanın sorunu olacak gibi görünüyor.

n okuyoruz|

Karşımızda çok az iyi senaryo var.

Medya ve Teknoloji Dünyası İçin Trump’ın Anlamı

<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Teknoloji Devleri İçeriği Değil Geliri Çalıyor</h2>Son birkaç yıldır Avustralya başta olmak üzere birçok ülkede Google ve Facebook gibi teknoloji devleri ile gazeteler arasındaki gelir paylaşımı sorunu üzerine yasal düzenlemeler yapılmaya <a fr-original-style="" href="https://pressgazette.co.uk/canada-news-code-australia/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">çalışılıyor</a>. Çoğu iyi niyetli görünen girişimler olsa da yeni sorunlara ve yan etkilere neden olma ihtimalleri çok yüksek.Bunun arkasında yatan ana sebep ise konuya aslında yanlış bir açıdan yaklaşılıyor olması. <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2022/02/21/yanlis-bilginin-silaha-donustugu-zamanlar/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Avustralya örneğinde</a> de gördüğümüz gibi bu düzenlemeler arama sonuçları, içerik alıntıları gibi şeyleri merkeze alarak sanki bu platformlar gazetelerin içeriklerini onlardan çalıyormuş gibi bir yaklaşım sergiliyor. Fakat bunu merkeze alan bir yasal düzenleme internette herhangi birinin ücretsiz haber alıntısı yapmasını veya link vermesini de suça çevirme riskini taşıyor.Bu yüzden Cory Doctorow'un <a fr-original-style="" href="https://doctorow.medium.com/big-tech-isnt-stealing-news-publishers-content-a97306884a6b" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">konuya dair yazısı</a> çok önemli. Doctorow bu yaklaşımın sorunu tam olarak kavrayamadığını ve asıl odaklanılması gerekenin platformların gazetelerden çaldığı gelir olması gerektiğini <a fr-original-style="" href="https://pluralistic.net/2022/04/18/news-isnt-secret/#bid-shading" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">söylüyor</a>. Ben de Doctorow'a katılıyorum. Böyle bir yaklaşım sadece riskli yan etkileri önlemekle kalmaz, aynı zamanda gazeteciliğin daha önemli bir sorunu hâline gelen teknoloji devlerine bağımlılığını da azaltmaya yardımcı olacaktır.

ICIJ tarafından organize edilen ve yüzlerce gazetecinin bir araya gelerek yayınlamaya başladığı <a fr-original-style="" href="https://www.icij.org/investigations/pandora-papers/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Pandora Papers</a> dosyaları, şu ana kadar karşılaştığımız en büyük sızıntılardan birisi. Dosyalardan ortaya çıkan bilgiler tam olarak bültenimizin alanına girmediği için onu <a fr-original-style="" href="https://www.dw.com/tr/pandora-paperst%C3%BCrkiyenin-s%C4%B1f%C4%B1r-vergi-cemiyeti/a-59453295" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">kaynağından okumanızı</a> tavsiye ederim.Ben biraz daha farklı bir yerden bakmak ve hem son dönemlerde tekrar artışa geçen sızıntıları hem de araştırmacı gazeteciliğin özellikle bu anlamda geldiği noktayı ele almak istiyorum.2021 içerisinde birçok büyük ve önemli veri sızıntısı ile karşılaştık. <a fr-original-style="" href="https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-08-24/belarus-hackers-seek-to-overthrow-local-government?sref=gni836kR" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Belarus</a>’tan <a fr-original-style="" href="https://www.amnesty.org/en/latest/news/2021/08/iran-leaked-video-footage-from-evin-prison-offers-rare-glimpse-of-cruelty-against-prisoners/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">İran</a>’a, <a fr-original-style="" href="https://www.newslabturkey.org/2021/07/21/pegasus-project-insan-haklari-ve-basin-ozgurlugune-saldiranlarin-en-sevdigi-sirketin-ifsasi/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Pegasus Project</a>’ten Pandora Papers’a çok çeşitli ve haber değeri yüksek veri sızıntısı gündemde kendisine yer buldu. Bu da ister istemez sızıntı gazeteciliğinin zirve yaptığı 2012-2013 yıllarını anımsattı. O dönemde özellikle hackerların ve dijital aktivistlerin sıkça kullandığı “bilgi özgür olmak istiyor” (information wants to be free) deyimi sıkça anılıyordu.&nbsp;Bugünlerde de bilginin özgürleşmek için daha fazla çaba gösterdiği bir dönemden geçiyoruz demek mümkün. Ama bunun yerine Cory Doctorow’un bu deyimin yerine tercih ettiği “Bilgi özgür olmak istemiyor, insanlar istiyor” (<a fr-original-style="" href="https://archive.org/details/InformationDoesntWantToBeFree" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">Information doesn’t want to be free, people do</a>) hâlini kullanmanın daha doğru olacağını düşünüyorum.&nbsp;Çünkü çoğu zaman bilginin kendisine odaklandığımız zaman en önemli faktörü unutuyoruz: İnsanlar. O bilginin özgür kalmasını sağlayanlar, o bilginin öznesi ve nesnesi olanlar, o bilgiye erişebilmemizi sağlayanlar… Her ne kadar tekno-optimist bir şekilde bakmak ve “veriye” odaklanmak cazip gelse de bütün bunların içerisinde insanların oynadığı rolü unutmamamız gerekiyor.Burada gazetecilere de birden çok rol düşüyor. Gazeteciler bir yanda bu bilgiye erişebilmemizi sağlayan kesim. Araştırmacı gazetecilerin kendilerini bu koşullara göre geliştirebilmesi ve bu veri yığınlarını anlamlı bilgilere, haberlere dönüştürebilmesi sayesinde bütün bunlardan haberimiz oluyor. Gazeteciliğin belki de dijital teknolojiler ile birlikte geçirdiği en büyük dönüşümlerden birisi de bu oldu.Diğer yanda ise bu dönüşüm gazeteciler için çok katmanlı bir sorumluluk anlamına da geliyor. Sızıntı belgeler üzerine çalışabilmek için kaynakları ile güvenli bir iletişim kurabilmeleri ve bu süreç boyunca kendi güvenliklerini sağlayabilmeleri lazım. Aynı zamanda bu veri yığınlarının içerisine dalıp önemli olanları, haber değeri taşıyanları bulmaları ve bunları yazmaları gerekiyor.&nbsp;Aynı zamanda dünyanın dört bir yanından meslektaşlarıyla eş zamanlı olarak çalışmak gibi bir emek de çoğu zaman ihtiyaç duyulan bir şey. Pegasus Project ve Pandora Papers bunun en güncel ve başarılı örneklerinden. Üstelik bütün bunları hem ekonomik hem de özgürlük anlamında giderek daha kısıtlı imkânlara sahip oldukları bir ortamda gerçekleştiriyorlar.Sızıntı ve verilere odaklı araştırmacı gazetecilik bundan sonra yalnızca daha da büyüyecek. Çünkü dijitalleşme arttıkça haber değeri taşıyan veriler de artacak. Geçtiğimiz on yıl içerisinde gazeteciler kendilerini büyük anlamda geliştirdi ama hem gazeteciliğin mevcut durumu hem de <a fr-original-style="" href="https://thefix.media/2021/09/21/the-future-is-here-and-journalists-research-skills-need-updating/" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s; text-decoration-skip: objects; touch-action: manipulation; -webkit-user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">yeni sorunlar</a> hâlâ aşılması gereken daha çok engel olduğunu da bize hatırlatıyor.

Cory Doctorow ile ilgili hikayeler